Düşünsenize suyu sıcak bulup shortyle dalan dalgıcın bir anda deniz anaları tarafından sarıldığını, büyük bir olasılıkla canı fena halde yanacaktır. Sualtında dalgıca durup dururken zarar verecek canlı yok denecek kadar az olmakla birlikte,denizlerde, göllerde ve hatta yüzme havuzlarında küçük, büyük,sonsuz sayıda hayvan ve bitki yaşamaktadır. Bu su organizmalarının çoğu kendi öz savunmaları için sokma,ısırma veya zehirleme gibi fonksiyonlarını geliştirmişlerdir. Bu şekilde dalgıcın derisine ve bazı durumlarda da sisteme zarar verirler.Verdikleri zarar anında ortaya çıkabildiği gibi, bazı durumlarda haftalar veya aylarca sonra kendini gösterebilir.
Ani bir şekilde ortaya çıkan zehirlenme durumu karşısında her dalgıç bilgi sahibi olup ilk önlemleri alabilmelidir.Her ne kadar organize dalışlarda her türlü ilk yardım imkanları bulunuyor olsa da, tam teşekküllü hastanelerden uzak dalış bölgelerinde ciddi zehirlenmeler bazı bünyeler için çok ciddi neticeler doğurabilir. Bu yazı dizimizde basit deniz anası kaşıntısı tedavisinden, köpek balıkları ve onlara karşı alınacak önlemleri okuyacaksınız.
İSKORPİT : Bizim sularımızda sık rastladığımız İskorpit balığını ele alacak olursak, sokması çok ciddi olmamakla birlikte şiddetli ağrı yapabilir.En iyi tedavi şekli sokulan bölgeye sıcak su uygulamaktır.Eğer sokulan bölge çok ağrıma yaparsa, sokulan bölgeyi kanatıp sıcak su tedavisi yapılmalıdır.
TRAKONYA : balığı iğnesi( ölmüş bile olsa) battığında zehir kesecikleri baskı altında kaldığından deriye zehir zerk edilmiş olur. Ağrısı çok şiddetli olabilir.Şişme, kızarıklık, batma hissi ve acı hemen ortaya çıkar. Beze şişmesi(lenfa de nit) bulantı, kusma, adale güçsüzlüğü,solunum zorluğu, kalp durması, şok ve koma gibi olaylar hassas ve alerjik şahıslarda beklenebilecek başlıca semptomlardır. Tedavisi; İlk önlem olarak balığın soktuğu bölgeyi,steril edilmiş ince bir bıçak ucu ile genişletip,yarayı emerek zehirin fazlasının boşalmasını sağlamaktır.Ağrıyı azaltmak için yaralı kısım çok sıcak suya sokulduktan sonra üzerine sulu amonyak sürülür. Şişen kısma buz ve alkol pansumanları yaparak ağrının azalması sağlanır. Ağızdan alınabilecek başlıca ağrı kesiciler ve antihistaminikler Zyrtec tablet günde bir, Travegly, Longifen, Antistine, İncidal. Çok şiddetli belirtilerde,hekim nezaretinde kortizon ve Antihistaminik zerkleri ile kalbi kuvvetlendirici ilaçlar tavsiye edilir. Bir Trakonya bunu yaparsa köpek balığı neler yapar diye düşünmeyin,ufacık bir arının da çok rahatlıkla alerjisi olan birini öldürdüğünü gördük, biz önlemimizi alalım
VATOS-FULYA-STİNGRAY : Bizim sularımızda vatos olarak tanıdığımız bu yaratık tropiklerde çok renkli ve fotojeniktir. Bir kaçı bir araya gelip Karaib'lerdeki Cayman adasında Stingray city diye turistik bir mekan oluşturmuşlardır.kesinlikle zararsızdır,binlerce şnorkel dalıcısının yüzdüğü sularda henüz kimseyi şişlememiştir.Dipte yaşar ve beslenir kendini kuma gömerek düşmanlarından saklanır. Kamçıyı andıran kuyruğunun alt üçte birinde çok keskin ve zehirli bir mahmuz vardır, rahatsız edildiğinde veya üzerine basıldığında refleksi bir hareketle kuyruğunu öne doğru hareket ettirdiğinde,mahmuzu ona zarar veren canlıyı sokar. Sephiyesi iyi ayarlanmış bir dalgıcın dipte işi olmayacağına göre,bu balık tarafından sokulması ihtimali çok azdır. Yarası çok ağrılı olup, sokulmuş bölge şiş ve kızarıklık yapar.Geç iyileştiği gibi yara mikrop kapar.Vatos sokmasının belirtileri,ayak ve bacaklarda bir darbe hissedilir,sokmayı takiben ortaya çıkan ağrı çok şiddetli olur ve ilk 90 dakika boyunca ağrı devamlı artar.Deniz kestanesi batması ,kırık şişe kesmesi veya başka bir kesikle karşılaştırılamaz.Hassas,alerjik bünyelerde, kusma, karın ağrısı, aşırı terleme ve kalp çarpıntısı gibi ağır sistemik belirtilere neden olur. Tedavisi: Bu balığın zehiri ısıya dayanıklı olmadığından iskorpitte olduğu gibi sıcak su kompresi veya yaralı bölge sıcak suya batırılarak tedavi edilir. Yaralanmış bölge dinlendirilir ve mikrop kapan bölgeye antibiyotik sürülür. Meydana gelen yara çok kanayan yuvarlak bir delik şeklinde olup genellikle iki saat içersinde yaralı bölge kenarlarında morumsu bir kızarıklık görülür. Yara tedavi edilmezse bu bölgede nekroz (doku bozulması) ortaya çıkar. Yaralanma bölgesi şişer ve tedavi edilmezse şiş uzun zaman inmez. Sıcak uygulamasına en az 30 dakika devam edilmeli, ağrının tekrarı halinde sıcak tedavisine devam edilmelidir.Çok şiddetli durumlarda yaralanan bölge üzerine turnike uygulanabilir.
DENİZ ANALARI : Dünyanın bütün denizlerinde görülen çeşitli türleri bulunur.Saydam olan vücutlarının içi gazla dolu olup çeşitli formasyonda kolları vardır. Marmara, Ege ve Akdeniz'de çeşitli mevsim ve şartlarda görülürler.Yüzücüleri rahatsız ettikleri gibi tam takım dalış yapan dalgıcın suya açık olan ağız ve ellerini rahatsız edebilecekleri gibi dalış sonrası elbiseye bulaşmış olan kolları vasıtasıyla yanma ve kaşıntılara sebep olabilirler.En tehlikelisi Portuguse man-of-war olarak bilinen türüdür kolları üçle dokuz metre uzunluğa varabilir. Kollarıyla temas sağlandığında değdiği bölgede yüksek yanma ve kızarıklığa sebep olur. Çeşitli yerlerde temas sağlanmışsa hekime baş vurulmalıdır. Diğer deniz analarında tedavi yöntemi;Hiç bir şekilde TATLI SU kullanılmamalıdır. Tatlı su ve duş zehirin daha aktif bir duruma gelmesini sağlar.
- Temas eden bölgeyi deniz suyu ile yıkadıktan sonra alkol dökünüz , yoksa mavi ispirto, votka, cin, kolonya ve hatta parfüm dahi kullanabilirsiniz.
- Dalış bölgesinde veya teknede var ise alkol yerine et yumuşatıcı tozlardan kullanabilirsiniz. (biftek v.s yumuşatıcı)
- Hiç bir şey bulamazsanız,deniz suyunu hastanın dayanabileceği bir ısıya kadar kaynatıp yaranın üstüne tatbik edin.
- Deniz anasının deriye yapışan kollarını ayırmak için alkol uygulamasından beş dakika sonra deniz suyu ile yemek sodası karışımından meydana gelmiş bulamacı bölgeye sürünüz. Gerektiği durumlarda Un veya talk'da aynı işi görür.Un veya talk pudrasını sürdükten sonra, keskin bir cisimle yapışan kolları ciltten ayırabilirsiniz. Eğer yukarıdakilerden hiç birini bulamazsanız,deniz kumunu da aynı amaçla kullanabilirsiniz. İşlemi yapanın eldiven giymesi tavsiye olunur.
- Bütün işlem bitiminde bölgeyi deniz suyu ile yıkayınız.
- Şiddetli vakalarda turnike uygulayınız ve hastayı doktora götürünüz.
- İlk tedaviden sonra yanma ve kaşıntıyı almak için Anastol ve bunun gibi merhemler kullanabilir, ağrının şiddetli olduğu hallerde hastaya ağrı kesici verebilirsiniz.
DENİZ ŞAKAYIĞI : Renkli çiçekleri andıran bu güzel görünüşlü yaratıkların bazıları zehirli olabilir. Temastan dolayı meydana gelen kaşıntı ve kızarıklıklara süngerci hastalığı denir. Temastan kısa bir süre sonra,kaşıntı ve yanma başlar,daha sonra deri kızarır ve içi su dolu minik kabarcıklar oluşur.Deniz anasındaki tedavi şekli aynen uygulanır.
MERCANLAR : Sularımızda çeşitli mercanlar olduğu gibi mercanların bir çok türüyle tropik denizlerde karşılaşmaktayız. Dalış merkezlerinde dalıcıların eldivenle dalmaları yasak olduğundan, dalış esnasında dalgıç yüzerlilik ayarını iyi yapıp mercanları tutmamaya özen göstermelidir.Sert mercanın iskeleti mercan resiflerini oluşturur. Dünya yüzündeki en büyük inşaatı fasulyeden küçük olan bu organizmalar yapar. Sert ve yumuşak olmak üzere iki çeşit mercan vardır. Sert mercanlar ustura kadar keskin olup derin kesikler oluşturabilirler, bu kesiklerin içine giren kalker parçaları reaksiyonlara sebebiyet verir ve tedavi edilmelidir.Mercanın sensoral yakıcı polipleri çıplak elle tutulduğunda yakıcı olabilir. Su ve sabun kullanarak,yumuşak bir fırça,yoksa bir havlu ile yaralı bölge temizlenir.
Yara içindeki parçaları temizlemek için ise ;
- Yarayı kurutup üzerine oksijenli su döküp köpürmeye bırakın.Yarayı kurutun.
- Yaraya alkol döktükten sonra bir Tetralet,Tetra kapsülünü veya muadil bir kapsülün içindeki tozu alkol ile ıslatılmış yaranın üzerine dökün.Bantlamayın.
DENİZ KESTANESİ VE DİĞER DİKENLİLER : Bizim sularda veya tropiklerde deniz kestanesinin acımasız dikenlerine maruz kalmamış bir dalıcı düşünmek çok zor. Temas halinde çıplak deriye hemen batar, battığı bölgeye göre rahatsızlık verebilir. Paletten veya ince neopren çoraptan geçip topuğa batabilir, battıktan sonra ağrı olabilir,mikrop kapıp cerahatlenme görülebilir. Bu durumda cerahat dikenleri deri dışına atar. Ağrılı bölge sıcak suyla tedavi edilir. Bazı dikenler deri içinde erirse de dikenlerin cilt içinde kalışı rahatsızlık yaratır. Bu durumlarda dalış çantanızdaki bir cımbız çok işe yarar, diken son derece kırılgan olduğundan deriyi iki yandan sıkarak ucunun yukarı doğru çıkmasını sağlamalısınız, dikeni temiz ve sivri aletle kanatarak çıkarmalısınız. Geç reaksiyonlarda, uzun zaman deri içersinde kalan diken 'Deniz Kestanesi Granülomu' adı verilen küçük urların oluşmasını sağlar. Bu cerrahi müdahale gerektirir.Dalgıçlar arasında dikeni eritmek için kullanılan zeytin yağ veya limon suyu derinlere ulaşmadığından faydalı olmaz.
DENİZ SALATALIĞI : Teması bazı kişilerde cilt alerjisi yapar, bunları elleyen dalıcı unutarak elini gözüne sürmemelidir.Deri reaksiyonlarında alkol tatbik edebilirsiniz,gözler için Deksamisin veya visine damlalar kullanabilirsiniz.
SÜNGER: Denizlerimizde çeşitli türleri yanında deli sünger olarak bilinen türünde mikroskobik sokucu tüyler (spicuel) bulunmaktadır ki bunlarda zararlı bazı kimyasal maddeler vardır. Çıplak elle tutulduğunda kişide yanma ve kızarıklıklar meydana gelir.
DENİZ TIRTILI : Akdeniz ,Ege ve yer yer Marmara'da görülen tırtıl güzel ve renkli görünümüyle bir çok dalgıcın canını yakmıştır. Dokunulduğu zaman vücudunu ve tüylerini kabartır, vücudunun etrafını saran ince ketensi tüyler, kaktüs dikenleri gibi deriye batar, eldivenle dahi tutulmamasını öneririm.Tüylerin battığı bölgede yanma hissi, orta derecede şişme, kabarma ve ara sıra metrotik(doku harabiyeti)alanlar ortaya çıkar. Kaşıntı,ağrı ve yerel bir his kaybı sık görülür. ''Fotoğraf çekimleri sırasında, eldivenli elimle bir kayayı tutmak zorunda kalmıştım,elimi tırtılın üstüne koymuşum,hemen eldiveni çıkarmama rağmen canımı yakan ipeksi dikenlerin avucumun üzerinde olduğunu dehşetle görmüştüm'' Temas bölgesini sakın silmeyin.En etkili temizleme şekli Plasterdir.Batan dikenleri plasterle topladıktan sonra bölgeyi sulandırılmış amonyakla veya su ve alkolle silebilirsiniz.
DENİZ PİRELERİ : Dünyanın bütün denizlerinde kumluk kıyılarda bulunurlar. Keskin ağızları ile hem balıklara hem de insanlara yapışabilirler.Pirelerin ısırığı ani ve keskin olup kanamalara yol açar. Isırılmış bölge oksijenli su ile temizlenip, antibiyotikli merhem sürülür.
AHTAPOT : Yumuşakçaların kafadan bacaklılar sınıfının bir üyesi olan ahtapot türlerinden tropiklerde yaşayan bazı cinsleri zehirlidir. Kesinlikle insanlara zarar vermez, bir şnorkel dalışında elle yakaladığım büyükçe bir ahtapot kendisini bırakmam için beni papağanın gagasına benzeyen ağzıyla bir güzel ısırmıştı.Ayrıca çıplak vücudu sardığında vantuzlar vücutta kızamık hastalığına yakalanmış gibi kızarıklar bırakır, bu kızarıklıklar bir süre sonra geçer.
MÜREN : Dalıcılara fizyonomik görüntüsü korkunç görünen müren gerçekten zararsız bir yaratıktır. Su altındaki solunum sırasında ağızlarını açıp kapamaları bu görünümü verir.Zehirsiz olan mürenlerin ağızlarında bulunan çok sayıdaki çeşitli bakterilerden dolayı ısırdığı yer mutlaka iltihaplanır ve kişiden kişiye farklı enfeksiyonlara yol açar. Mürenlerin olabileceği kovuklardan uzak durup, müreni besleme girişiminden uzak durmalıdır. Bir çok dalgıç, hesapsız hareketlerinin cezasını bir yerlerini mürene kaptırarak ödemişlerdir. Müren ısırmasında ısırılan kişiyi derhal hastaneye götürüp tetanos aşısı yaptırın. Isırıktan hemen sonra yarayı oksijenli suyla yıkayıp iyice temizleyip antibiyotik merhemler sürün(Garamycine krem,thiccilline pommad veya silverdine krem).Ayrıca doktor tavsiyesinde ağızdan yüksek doz antibiyotik alınmalıdır.
ATLANTIC TORPEDO : Elektrik ray veya elektrikli vatos, yuvarlak bir görüntüsüyle vatosu andırır. Koyu gri, paslı veya koyu kahverengi bazen beyaz üzeri düzensiz beyaz lekelidir.Resiflerin sığlıklarında kumlu bölgelerde yaşar, zarar verilmez ise saldırgan değildir. Dokunulursa 220 volt elektrik şoku verir.
STONE FISH : Synanceja dalıcılar arasında taş balığı olarak bilinir ve çok tehlikelidir. Dipte yatar oldukça tembel olup 30 cm boyunda taşlar arasına kendini taşa benzetmeyi çok iyi çok başaran bir kamuflaj ustasıdır.Sırtındaki dikenler çok zehirlidir. Bu sırt dikenleri neurotoxic zehir içerir.Kazayla taş balığı sizi sokarsa, 'kazayla diyorum çünkü balığın gelip sizi sokma ihtimali milyonda birdir 'Yara derhal boylamasına kesilip içindeki zehir emilir, sokulmadan beş dakika sonra ağrı hayalini bile edemeyeceğiniz bir şiddette eli sarar. Kısa bir süre sonra titreme ve spazm görülür, bu arada yapılacak sıcak su tedavisi ağrıyı azaltır. Sokulan yer morarır, hasta normal hale gelirken müthiş bir susama isteği belirir. Ertesi gün sokulan bölgede sarı renkli yaralar oluşur, yaralar beş altı gün boyunca delinip temizlenmelidir, penicilin iğnesi yaptırmak, yapılması en iyi çözümdür, tabi ki hastanın peniciline karşı alerjisi yoksa. Bir kere daha belirtmemde yarar var, siz siz olun scuba eğitiminizde gösterilen malzemelerinizin kullanımını en iyi şekilde öğrenin.BC yeleğinizle suda hakimiyetinizi sağlamayı iyi bir şekilde uygularsanız, denizin tabanıyla işiniz olmaz! Ve kimsede sizi sokmaz.
LİON FİSH: Kızıldeniz'de bir gece dalışında fotoğraf çekerken, dengemi bulmak için elimi bir taşın üstüne dayamamla birlikte eldivenden geçen Lion fish'in dikenini hissetmem bir oldu. Elimde hafif bir sızlama ve daha sonra hafif kızarıklık oldu. Kanımca diken tam olarak toksinini zikredememişti. Kesinlikle saldırgan olmayan bu muhteşem görünüşlü yaratık fotoğraf çekerken üstünüze doğru gelir.Yara kesilip emildikten sonra sıcak su tedavisi yapılır. Ağrılar dinmez diğer belirtiler görülürse, acil doktora baş vurulmalıdır.
KÖPEKBALIKLARI : Köpekbalıkları ile ilk bilgileri amerikan donanmasının manuel'inde okumuştum.Çok tehlikeli!. Geçen yıllar içersinde yapmış olduğumuz çeşitli dalışlarda bu yaratıklarla çoğumuz tanıştık ve yakından tanıma fırsatı bulduk. Ben köpekbalıklarına saygıda hiç kusur etmedim. Sizlere önerim, gideceğiniz dalış bölgesinde hangi cinsleri bulunduğunu araştırıp, bu yaratıkların görüntü ve özelliklerini iyice belleğinize kaydetmeniz. Eğer tehlikeli cinsleri ayırmayı öğrenirseniz, gerektiğinde sudan çıkmada gecikmezsiniz. Diğer en önemlisi, saldırıdan önce gösterdikleri davranış şeklidir ki bu davranış görüldüğünde, suyu derhal terk etmelisiniz.
Köpekbalıkları olduğu bilinen ortamlarda yapılmaması gerekenler:
- Hiç bir zaman telaşlı yüzmeyin
- Parlak renkli dalış malzemeleri kullanmayın, genellikle sarı tercih ettikleri renk.
- Grup içinde kalın
- Gün doğumu ve batımında köpekbalıklarıyla birlikte yüzmeyin.
- Cinsleri ayırmayı öğrenin ki size tehlike oluşturacak olanları bilesiniz.
- Deniz memelileriyle birlikte yüzerken, köpekbalıkları belirirse, panik yapmadan, sakin bir şekilde yüzün.
- Deniz memelileri ile yüzerken, a.b.c. malzemesi ve dalış elbisesi giymiş olmaya özen gösterin.
- Deniz memelileri çevresinde kesinlikle serbest dalış yapmayın.
- Köpekbalığı besleme gösterilerini profesyonellere bırakın.
- Her zaman floresan uzaktan görünebilir, dalış emniyet tüpü, düdük, akıntıya kapıldığınızda sizi görüp almaları için çok işe yarayabilir.
- Resiften dönemeyeceğiniz kadar uzaklaşmayın, resiften açık suya doğru uzaklaşmamaya dikkat edin.
- Her dalış sonunda resifin duvarına geri dönüp tekne tarafından alınmayı bekleyin.
- Açık suda acil çıkış yapabileceğiniz tekne olmadan, şnorkel veya tüplü dalış yapmayın.
- Tuhaf hareketler sergileyen köpekbalığını fotoğraf çekmek için kesinlikle takip etmeyin.
- Besleme gösterilerinde, fotoğrafçının flaşının şarj sesinin köpekbalığını etkilediği tespit edilmiştir, Flaşınızı kapatın.
- Şu hareketler görüldüğünde dalışı terk etmekte gecikmeyin Ani hareketlerle yüzme, size gösterdiği ilgi.
- Eğer büyük bir köpekbalığı aniden belirip kaybolursa mesela kaplan köpekbalığı, tekrar dönme olasılığına karşılık uyanık olun. 18) Köpekbalıklarıyla dalıyor olmanın heyecanına kendinizi kaptırmayın-riskleri iyice düşünüp ona göre davranın. Köpekbalığı ısırıklarında, ısırılan yeri oksijenli suyla temizleyip, tentürdiyotlamalısınız. kan kaybına neden olacak ısırıklarda ise acilen turnike yapıp yaralıyı derhal hastaneye götürmelisiniz.
Yorum Gönder