Balıkların ne zaman ürediğini bildiğimizde, üremeyi garanti altına almak amacıyla uygulanacak zaman yasağının tarihlerini belirleyebiliriz.
Üreme döneminde av yasağı konması balıkları korumak için asla yeterli değildir. Bir balık stoğunu korumanın birinci şartı "her bireye en az bir kez üreme şansı vermek"tir. Bu da bir sonraki konuda anlatılacak olan, "ilk üreme boyunun belirlenmesi" konusunda ele alınacaktır.
Üreme döneminde konulan zaman yasaklarının hedefi; üremek amacıyla kolay avlamaya uygun sürüler oluşturan balıkların korunmasını sağlamaktır. Balıklar yumurtlamadan hemen önceki aylarda bir araya toplanmaya ve üremeleri için uygun olan sahalara gelmeye başlarlar. Bazı balıklar uzak göçler yapsa da çoğu ekonomik tür kısa göçler yapar.
Uzun üreme göçü yapan balıkların en önemli örneği yılan balıklarıdır, ayrıca deniz alabalıkları, lüfer, palamut ve ton balığı gibi türler de uzun üreme göçleri yaparlar.
Bazı balıklar üremek için tatlısulara girerken (alabalık ve mersin balıkları), bazı türler (yılan balığı, kefal balıkları) içsulardan denizlere göç ederler. Bazı deniz balıkları (kalkan, barbunya, kefal) sığ kıyı sularında yumurtlarken bazı balıklar derinlere (mığrı) bazıları da açık sulara (zargana) yumurta bırakırlar.
Üreme dönemini kapsayan zaman yasaklarının, balıkların üremesine fırsat vermek için, yoğun üreme döneminden bir ay önce başlatılıp yumurtlama dönemini kapsayacak şekilde konulması gerekir.
Örneğin yıllardır kalkan balığı için yoğun yumurtlama döneminde kısa bir zaman dilimi için av yasağı uygulanmıştır. Balıkların yumurtlamadan önce bir araya toplanarak kalabalık olarak kıyılara göç ettiği dönemde ise balıklar korumasız kalmış ve yıllarca yoğun olarak avlanmıştır. Bunun sonucunda stok aşırı yıpranmış ve neredeyse yok olma düzeyine gelmiştir.
Balıkçılık yönetimi uzmanlarının özellikle avcılığın hedef türleri olan balık türlerinin üreme davranışlarını ve hatta hermafrodit balıklar gibi, farklı özellikteki türlerin cinsiyet gelişim ve üreme biyolojilerini iyi bilmeleri gerekir. Aksi taktirde sadece zaman yasağıyla balıkların üremeleri garanti altına alınamaz.
5.1. GONADOSOMATİK İNDEX (GSİ)
GSI; Balıkların vücutları içerisindeki yumurta ve spermlerinin (Gonatlarının) gelişiminin bir göstergesidir. Aylık olarak, gonad ağırlığının vücut ağırlığına oranı ile ifade edilir.
Bu orandaki yükseliş ve azalışa bakılarak bir balık populasyonunda üremenin hangi zamanda gerçekleştiği belirlenmektedir. Zira balıklar yumurtlamadan hemen önce GSİ en büyük değere ulaşır ve yumurtlamadan sonra aniden en düşük seviyeye iner.
Bazı balıklar yumurtalarını partiler halinde bir kaç seferde bırakırken bazıları bir seferde tüm yumurtalarını döker. Bazı balıklar sadece belli bir mevsimde yumurtlarken bazıları (uzun üreme göçü yapmayan balıklar) besin durumuna göre yıl boyu herhangi bir zamanda yumurta bırakırlar.
GSİ'nin belirlenmesi için hem erkek hem de dişi balıklarda toplam vücut ağırlığı ve gonad ağırlığının ölçülmesi gerekir. Ölçüm yapılacak balıklar üreme dönemindeki tüm yaş ve boy gruplarını kapsayacak ve populasyonu temsil edecek şekilde örneklenmelidir. Yapay değerlere ulaşmamak için üreme erişkinliğine ulaşmamış küçük balıkların örneğe dahil edilmemesi daha doğrudur.
GSI çalışmasının en az iki yıl devam ettirilerek, bir yılın iklimsel anomalilerinin bir nebze olsun giderilmesi yararlı olur.
Yapılan bazı çalışmalar ve bilimsel kaynaklarda küçük büyük ayırt etmeden tüm balıklarda ölçüm yapılması önerilmektedir. Ayrıca bazı kaynaklarda GSİ belirlenirken gonat ağırlığının toplam vücut ağırlığına veya bazı kaynak ve çalışmalarda ise gonat ağırlığı hariç vücut ağırlığına oranı kullanılmaktadır.
5.2. GSİ'nin HESAPLANMASI VE ÜREME ZAMANININ BELİRLENMESİ
Denizdeki populasyonu temsil edecek şekilde her ay yeterli sayıda balık örneği alınır. "Yeterli sayı" ifadesi balık türüne, türün ömrüne, bir seferde avlanan balık sayısına göre değişir. Araştırmacı tarafından kaç tane balıkta ölçüm yapılacağına karar verilir. Her seferde her yaş grubundan en az 10 adet balık örneklenmesi bir baz olarak kullanılabilir.
Balıklarda önce toplam vücut ağırlığı ölçülür, daha sonra karnı uygun bir araçla yarılarak gonatlar parçalanmadan çıkartılır ve tartılır. Böylece elimizde her balığa ait vücut ağırlığı (W) ve gonat ağırlığı (G) değerleri olur.
Aylık GSİ değeri gonad ağırlığının vücut ağırlığına bölünmesi ile elde edilir. Eski kaynaklarda değer 100 ile çarpılarak % olarak verilir.
GSİ= G / W veya, GSİ= (G/W)X100
Örneğin;
Vücut ağırlığı: 24.5 gr
Gonat ağırlığı: 6.8 gr
GSI= (6.8 / 24.5) *100 = % 27.76
Yumurtlama zamanını belirlemek için; Her ay örneklenen tüm balıkların GSI değerlerin ortalaması alınır. Bu ortalamalar aylara karşı grafiğe işaretlenir. Grafikte tepe noktası ve hemen peşinden gelen hızla düşüş yumurtlamanın oluştuğu zamanı gösterir.
Bunu bir örnek ile gösterecek olursak;
Aylık GSI değerleri tablodaki gibidir.
GSI değerleri grafiğe işaretlendiğinde değerin yükselip aniden düştüğü bölge, yumurtlama dönemi olarak seçilebilir.
Buna göre bu balık türü için üreme dönemine ilişkin av yasağı Şubat-Mayıs ayları arasında konulabilir.
kaynak;http://www.gelbalder.org/showthread.php?t=3524
Üreme döneminde av yasağı konması balıkları korumak için asla yeterli değildir. Bir balık stoğunu korumanın birinci şartı "her bireye en az bir kez üreme şansı vermek"tir. Bu da bir sonraki konuda anlatılacak olan, "ilk üreme boyunun belirlenmesi" konusunda ele alınacaktır.
Üreme döneminde konulan zaman yasaklarının hedefi; üremek amacıyla kolay avlamaya uygun sürüler oluşturan balıkların korunmasını sağlamaktır. Balıklar yumurtlamadan hemen önceki aylarda bir araya toplanmaya ve üremeleri için uygun olan sahalara gelmeye başlarlar. Bazı balıklar uzak göçler yapsa da çoğu ekonomik tür kısa göçler yapar.
Uzun üreme göçü yapan balıkların en önemli örneği yılan balıklarıdır, ayrıca deniz alabalıkları, lüfer, palamut ve ton balığı gibi türler de uzun üreme göçleri yaparlar.
Bazı balıklar üremek için tatlısulara girerken (alabalık ve mersin balıkları), bazı türler (yılan balığı, kefal balıkları) içsulardan denizlere göç ederler. Bazı deniz balıkları (kalkan, barbunya, kefal) sığ kıyı sularında yumurtlarken bazı balıklar derinlere (mığrı) bazıları da açık sulara (zargana) yumurta bırakırlar.
Üreme dönemini kapsayan zaman yasaklarının, balıkların üremesine fırsat vermek için, yoğun üreme döneminden bir ay önce başlatılıp yumurtlama dönemini kapsayacak şekilde konulması gerekir.
Örneğin yıllardır kalkan balığı için yoğun yumurtlama döneminde kısa bir zaman dilimi için av yasağı uygulanmıştır. Balıkların yumurtlamadan önce bir araya toplanarak kalabalık olarak kıyılara göç ettiği dönemde ise balıklar korumasız kalmış ve yıllarca yoğun olarak avlanmıştır. Bunun sonucunda stok aşırı yıpranmış ve neredeyse yok olma düzeyine gelmiştir.
Balıkçılık yönetimi uzmanlarının özellikle avcılığın hedef türleri olan balık türlerinin üreme davranışlarını ve hatta hermafrodit balıklar gibi, farklı özellikteki türlerin cinsiyet gelişim ve üreme biyolojilerini iyi bilmeleri gerekir. Aksi taktirde sadece zaman yasağıyla balıkların üremeleri garanti altına alınamaz.
5.1. GONADOSOMATİK İNDEX (GSİ)
GSI; Balıkların vücutları içerisindeki yumurta ve spermlerinin (Gonatlarının) gelişiminin bir göstergesidir. Aylık olarak, gonad ağırlığının vücut ağırlığına oranı ile ifade edilir.
Bu orandaki yükseliş ve azalışa bakılarak bir balık populasyonunda üremenin hangi zamanda gerçekleştiği belirlenmektedir. Zira balıklar yumurtlamadan hemen önce GSİ en büyük değere ulaşır ve yumurtlamadan sonra aniden en düşük seviyeye iner.
Bazı balıklar yumurtalarını partiler halinde bir kaç seferde bırakırken bazıları bir seferde tüm yumurtalarını döker. Bazı balıklar sadece belli bir mevsimde yumurtlarken bazıları (uzun üreme göçü yapmayan balıklar) besin durumuna göre yıl boyu herhangi bir zamanda yumurta bırakırlar.
GSİ'nin belirlenmesi için hem erkek hem de dişi balıklarda toplam vücut ağırlığı ve gonad ağırlığının ölçülmesi gerekir. Ölçüm yapılacak balıklar üreme dönemindeki tüm yaş ve boy gruplarını kapsayacak ve populasyonu temsil edecek şekilde örneklenmelidir. Yapay değerlere ulaşmamak için üreme erişkinliğine ulaşmamış küçük balıkların örneğe dahil edilmemesi daha doğrudur.
GSI çalışmasının en az iki yıl devam ettirilerek, bir yılın iklimsel anomalilerinin bir nebze olsun giderilmesi yararlı olur.
Yapılan bazı çalışmalar ve bilimsel kaynaklarda küçük büyük ayırt etmeden tüm balıklarda ölçüm yapılması önerilmektedir. Ayrıca bazı kaynaklarda GSİ belirlenirken gonat ağırlığının toplam vücut ağırlığına veya bazı kaynak ve çalışmalarda ise gonat ağırlığı hariç vücut ağırlığına oranı kullanılmaktadır.
5.2. GSİ'nin HESAPLANMASI VE ÜREME ZAMANININ BELİRLENMESİ
Denizdeki populasyonu temsil edecek şekilde her ay yeterli sayıda balık örneği alınır. "Yeterli sayı" ifadesi balık türüne, türün ömrüne, bir seferde avlanan balık sayısına göre değişir. Araştırmacı tarafından kaç tane balıkta ölçüm yapılacağına karar verilir. Her seferde her yaş grubundan en az 10 adet balık örneklenmesi bir baz olarak kullanılabilir.
Balıklarda önce toplam vücut ağırlığı ölçülür, daha sonra karnı uygun bir araçla yarılarak gonatlar parçalanmadan çıkartılır ve tartılır. Böylece elimizde her balığa ait vücut ağırlığı (W) ve gonat ağırlığı (G) değerleri olur.
Aylık GSİ değeri gonad ağırlığının vücut ağırlığına bölünmesi ile elde edilir. Eski kaynaklarda değer 100 ile çarpılarak % olarak verilir.
GSİ= G / W veya, GSİ= (G/W)X100
Örneğin;
Vücut ağırlığı: 24.5 gr
Gonat ağırlığı: 6.8 gr
GSI= (6.8 / 24.5) *100 = % 27.76
Yumurtlama zamanını belirlemek için; Her ay örneklenen tüm balıkların GSI değerlerin ortalaması alınır. Bu ortalamalar aylara karşı grafiğe işaretlenir. Grafikte tepe noktası ve hemen peşinden gelen hızla düşüş yumurtlamanın oluştuğu zamanı gösterir.
Bunu bir örnek ile gösterecek olursak;
Aylık GSI değerleri tablodaki gibidir.
GSI değerleri grafiğe işaretlendiğinde değerin yükselip aniden düştüğü bölge, yumurtlama dönemi olarak seçilebilir.
kaynak;http://www.gelbalder.org/showthread.php?t=3524
Yorum Gönder